WAT IS EEN TISANE ?
Kruidenthee of tisanes zijn eigenlijk geen thee want ze worden niet gemaakt van de theeplant. De kruiden of ander plantenmateriaal (wortel, blad, schors, vrucht) worden wel op dezelfde manier klaargemaakt als thee (door te overgieten met heet water). Een kruideninfusie smaakt niet alleen heerlijk maar barst ook van de gezonde eigenschappen, goed voor lichaam en geest. Kruidenthee kan bestaan uit één enkel kruid of bloem (muntthee), maar kan ook een combinatie van kruiden, bloemen en vruchten zijn. Door de afwezigheid van cafeïne is dit een ideale optie voor het slapengaan.
De fytotherapie of kruidengeneeskunde waarbij men medicinale kruiden gebruikt om allerlei kwaaltjes te bestrijden of te verhelpen, bestond al in de oudste beschavingen die we kennen. Bij de Egyptenaren bijvoorbeeld, maar ook in Indië, China en Peru.
Het drinken van tisane, infusie of kruidenthee is de ideale manier om te genieten van de heilzame en soms therapeutische effecten van een plant. Op voorwaarde uiteraard dat een dergelijke thee met kwalitatieve en botanische grondstoffen is bereid en dat de kruiden niet te veel verbrokkeld maar in hun geheel gelaten zijn. Dat laatste is van belang om zoveel mogelijk etherische oliën, die de medicinale eigenschappen bevatten, te behouden. Bij het breken van de plant gaan die voor een deel verloren.
SMAKEN
Voor een tisane worden planten gekozen vanwege een lekkere smaak en aangename geur. De meeste soorten smaken al heerlijk van zichzelf, maar komen nog meer tot hun recht in een melange. Elke plant, zelfs elke variëteit, smaakt weer anders.
*Zoet: de meeste bloemen smaken zoet door de aanwezige nectar, maar er zijn ook zoete zaden zoals die van venkel en anijs, suikerhoudende vruchten zoals aardbei en zoete bladeren zoals honingkruid (Stevia).
*Zuur: aanwezige zuren zorgen voor een frisse zure of rinse smaak, zoals bij verse appel, rozenbottels, zwarte bes, citroenmelisse en citroenverbena.
*Bitter: bitterstoffen kunnen de smaak van een tisane voller maken, maar gebruik bittere planten zoals lavendel en duizendblad matig
*Scherp, prikkelend: de kruidige smaak van veel planten is moeilijk te omschrijven, maar het gaat hier om sterke, pittige, scherpe en soms prikkelende smaken zoals bij munt en rozemarijn.
GEUREN
De geur van een dampende kop tisane zal zeker als eerste opvallen, en dan pas de smaak. Elke plant is op een bepaald moment plukrijp en het aroma is dan optimaal. Het juiste oogstmoment verschilt sterk per soort en is ook afhankelijk van het weer en zelfs het moment van de dag. De intensiteit van de geur neemt meestal af als planten gedroogd worden. Gelukkig zijn er ook soorten die na droging nog lang zeer geurig blijven.
SAMENSTELLING
Een kruidenthee bestaat uit een hoofdkruid (de basis voor de smaak of de heilzame werking), een hulpkruid (ondersteunt de smaak of de werking), een vulkruid (om de tisane minder geconcentreerd te maken of om volume te geven), een kleurig kruid (om het mengsel en het aftreksel kleur te geven) en zo nodig een smaak verbeterend kruid. Voor de verhouding zijn er geen strakke regels. Vaak is er veel (50%) van het hoofdkruid en veel minder van een kleurig of smaak verbeterend kruid. Zware ingrediënten zoals bessen blijven beter verdeeld als er voldoende blad wordt gebruikt.
HOE ZET JE EEN TISANE
Kruidenthee kan zowel van de verse als de gedroogde plant worden gemaakt.
1. JUISTE WATER
Kruidenthee bestaat voornamelijk uit water. Aanbevolen is het gebruik van mineraalarm water. Het beste is een PH van zeven en een droogrest van minder dan 50 mg per liter. Er zijn tegenwoordig speciale filterkannen op de markt die het gehalte aan mineralen en droogresten in het water verlagen en het water zacht en zuiver maken voor bereiding voor kruidenthee. Je kunt ook mineraalwater uit flessen gebruiken, zoals bv Spa Blauw of Montille.
2. JUISTE TEMPERATUUR
Doe de kruiden los in een voorverwarmde theepot, glas of kopje. Wil je het aftreksel niet zeven, gebruik dan een theezakje of filter. Het is zeer belangrijk dat de kruiden ruim in het water kunnen zweven en zo al hun smaak afgeven. Overgiet de kruiden met kort gekookt water, net van de kook af. In kokend water verdampen namelijk veel etherische oliën, en die geven nu juist smaak en geur. Laat het water dus liever 2 minuutjes afkoelen tot 80-85°C. Er zijn ook speciale waterkokers verkrijgbaar die een temperatuurmeter hebben.
3. JUISTE HOEVEELHEID
Voor een kopje wordt 1.5 dl water gerekend, hiervoor zijn gemiddeld 2 tl vers of 1 tl gedroogd materiaal voldoende. Reken voor een glas 3 dl water en gebruik ruim 2 keer zoveel. Verse bladeren, bloemen en vruchten zijn minder geconcentreerd dan gedroogd materiaal omdat ze veel meer water bevatten. Gebruik daarom altijd 2 tot 3 keer zoveel verse als gedroogde ingrediënten.
Uiteraard pas je de hoeveelheid ook aan naar je eigen smaak en voorkeur.
4. JUISTE TIJD
Wil je een infusie maken omwille van de smaak, dan laat je de kruiden 3 tot 5 minuutjes trekken. Het eerste dat vrijkomt zijn de aromatische geur- en smaakstoffen die na verloop van tijd weer vervliegen.
Wil je een infusie maken omwille van de geneeskrachtige eigenschappen, dan laat je de kruiden 10 tot 15 minuten afgedekt trekken.
De bereidingen kunnen zowel warm als afgekoeld gedronken worden. Een tisane is slechts 24u houdbaar, afgedekt in de koelkast.
5. JUISTE MOMENT VAN DE DAG
Dat hangt af van waarvoor je de tisane maakt en welke werking de planten hebben. Het spreekt voor zich dat een tisane om beter te slapen een halfuur voor het slapen gedronken wordt. Terwijl een rustgevende tisane heel de dag door kan gedronken worden. Een logische regel voor maag en lever is de tisane best vóór het eten te drinken. Onthou dat je best nooit dag in dag uit hetzelfde drinkt. Je lichaam went eraan en wordt lui. Dus je drinkt best niet langer dan 3 weken na elkaar dezelfde tisane. Er zijn planten genoeg met soortgelijke werking, er is dus keuze genoeg. Afwisseling is de boodschap!
Bronnen:
- Zelfgeplukt ~ Ann Van Steenkiste – Uitgeverij: Davidsfonds – ISBN 9789058268686
- Theetuin ~ Modeste Herwig – Uitgeverij: Forte Uitgevers – ISBN 9789462501126